Zmiany klimatyczne w Polsce
Już od początku XX wieku klimatolodzy z całego świata zajmują się zmianami klimatu. Jednak w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat zainteresowanie to bardzo przybrało na sile. Rozpoczęły się intensywne poszukiwania trendów klimatycznych, które pozwoliłyby przewidzieć czekające nas zmiany klimatu. Badacze systemu klimatycznego i jego zmian podzielili się na dwa obozy. Pierwszy głosi scenariusze globalnego ocieplenia spowodowanego rosnącą emisją gazów cieplarnianych w wyniku działalności człowieka. Druga grupa uważa, że czynniki antropogeniczne nie mają dużego wpływu na system klimatyczny. Sceptycy głoszą, że emisja gazów cieplarnianych nie wpływa znacząco na zmiany klimatu, a cały system nadal podlega tylko oddziaływaniu czynników naturalnych.
Na wstępie należy wyjaśnić co to jest zmiana klimatu. Jest to „ zasadnicza zmiana systemu klimatycznego”. Zmiany klimatyczne wynikają z dwóch zasadniczych przyczyn. Pierwsza to sam charakter ziemskiej atmosfery. Ma ona tendencje do chaotycznych zachowań. Druga sprawa to ogromna ilość czynników wpływających na jej stan. Cały system klimatyczny pozostaje we względnej równowadze gdy te wszystkie procesy wzajemnie stabilizują się. Jednak nadal w atmosferze pozostaje potencjał energii zdolnej do przerwania stanu wzajemnej równowagi. Wtedy mogą nastąpić zmiany całego systemu klimatycznego.
W długiej historii naszej planety notowano bardzo wiele gwałtownych i spektakularnych zmian klimatu. Ostatnia taka zmiana, która miała miejsce na terenie Polski 10 tys. lat temu. W momencie zaniku lądolodu skandynawskiego. Obecnie, także mamy do czynienia ze zmianami warunków klimatycznych. Są to przeważnie bezładne zmiany, wzrosty i spadki powtarzające się nieregularnie.
Oddziaływania na klimat mają dwa źródła. Pierwsza grupa czynników to czynniki zewnętrzne, takie jak działalność Słońca, aktywność wulkanów, czy zmiany składu atmosfery w wyniku działalności człowieka. Czynnikami wewnętrznymi jest np., biosfera i kriosfera. W przypadku pierwszej z nich są to głównie rośliny i fitoplankton. W drugim przypadku chodzi przede wszystkim o lodowce, lądolody i lody morskie. Atmosfera ziemska reaguje na zmiany tych czynników. Impulsy te powodują zmienność klimatu. W wyniku czego trendy, a zdecydowanie częściej rytmiczne wahania elementów systemu klimatycznego.
W ciągu ostatniego miliona lat, na Ziemie miało miejsce 10 dużych ochłodzeń i 10 ociepleń klimatu. Wynika z tego, że średni odstęp między poszczególnymi zlodowaceniami i Ziemi wynosi 100 000 lat. Ostatnie tysiąclecie możemy podzielić na 3 etapy klimatyczne. Okres od ok. 800 r. do 1200 r. to tzw. „optimum średniowieczne”, 1400 r. – 1900 r. to „mała epoka lodowa”. Przyjmuje się, że współczesne ocieplenie to początek XX wieku. W czasie „małej epoki lodowej” wystąpiły trzy główne ochłodzenia klimatu ziemi. Miały one miejsce ok. 1600 r., 1700 r., i 1830r. Zjawiska te dotyczyły oczywiście także obszaru Polski. Ochłodzenia te występowały podczas trzech najsłabszych cykli aktywności Słońca. Wydarzeniom tym towarzyszyła także wzmożona aktywność wulkaniczna na ziemi. Ostatnie duże ochłodzenie z roku 1830 poprzedzone było trzema bardzo silnymi erupcjami wulkanów: Cotopaxi (2803), Tambora (1815) i Coseguina (1835). Krótkookresowe wahania aktywności Słońca nie mają większego wpływu na zmiany klimatu Ziemi. Duża większy wpływ mają cykle : 102-letni i 182-letni.
Temperatura powietrza w Europie, a co za tym idzie także i w Polsce cechuję się kilkustopniowa cyklicznością: cykliczność 8-letnia, 11-letnia, 100-letnia i 180-letnia. Współcześnie mamy do czynienia z wyraźnym trendem klimatycznym. Nazywany jest on „ociepleniem klimatu”.
Wiedza o klimacie Polski jest zróżnicowana. Oczywistym jest, że najlepiej poznany okres rozpoczyna się w momencie rozpoczęcia stałych obserwacji instrumentalnych. 2 najlepsze serie danych dotyczących temperatury powietrza pochodzą z Warszawy (pomiary od 1779 r.) i Krakowa (pomiary od 1972 r.). Już te dane pozwalają na charakterystykę warunków termicznych panujących na obszarze dzisiejszej Polski. Liczne są także opracowania naukowe dotyczące klimatu Polski w okresie przedindustrialnym. Dotyczą przede wszystkim ostatniego tysiąclecia. Informacje dotyczące warunków klimatycznych w czasach kiedy nie wykonywano pomiarów instrumentalnych gromadzi się wykorzystując dane dendrochronologiczne, historyczne i geotermiczne. Jednak nie pozwala to zrekonstruować wszystkich elementów klimatu. W ten sposób można odtworzyć zazwyczaj tylko trzy elementy: temperaturę powietrza, temperaturę powierzchni gruntu i opady atmosferyczne. Dane dotyczące ekstremalnych zjawisk atmosferycznych pochodzą ze źródeł historycznych, takich jak kroniki. Niestety jest ich zbyt mało.
Rekonstrukcje temperatury średniej temperatury powietrza dla obszaru dzisiejszej Polski sięgają roku 1170. Bowiem z tego okresu pochodzą najstarsze dane dendrochronologiczne. Możemy powiedzieć, że wiek XI, a właściwie jego II połowa była cieplejsza od normy, a XII (przede wszystkim jego II połowa) był najcieplejszym okresem na ziemiach Polskich w ciągu ostatniego tysiąca lat. Temperatury średnia dla miesięcy od stycznia do kwietnia w latach 1170 – 1200 były jednymi z wyższych. Kolejnych okres od wieku XIII do początku XVI charakteryzuję się już większa dostępnością danych. Średnie roczne temperatury powietrza były powyżej normy w wieku XIII i pierwszej połowie XIV. Następnie zanotowano ochłodzenie trwające nieco ponad 100 lat. II połowa wieku XV to ponowne ocieplenie klimatu. Wiek XIII cechował się wyjątkowo łagodnym klimatem. Wystąpiło wtedy najmniej ostrych zim i gorących lat. Jednak przedstawione informację są niezbyt pewne ze względu na skąpe materiały źródłowe.
Radykalna poprawa pod tym względem nastąpiła w XVI wieku. Zimy w okresie od 1501 – 1840 roku były chłodniejsze od tych znanych nam z XX wieku. Najchłodniejsze zimy wystąpiły w latach 1741 – 1750. Średnia temperatura zim tego okresu była o 3,6°C niższa. W innych dziesięcioleciach tego okresu anomalie były również wysokie i bardzo często dochodziły do 2,5°C. Zdarzały się lata zdecydowanie cieplejsze. Szczególnie pierwsza i trzecia dekada XVI wieku. Rekonstrukcje temperatur dla lata są zdecydowanie mniej dokładne niż dla zimy. Anomalie w okresie letnim były zdecydowanie niższe i wynosiły mniej niż 1°C. Najcieplejszy pod tym względem był wiek XVIII.
Pogoda na Twoją stronę
Jeśli chcesz zamieścić na swojej stronie pogodę dla swojego miasta, musisz pobrać kod który znajduje się tutaj.
